Υπόσκαφο Κτίριο. Τι είναι και ποια η σημασία του στην σύγχρονη αρχιτεκτονική;
Υπόσκαφο είναι το κτίριο ή τμήμα αυτού που κατασκευάζεται κάτω από την στάθμη του φυσικού εδάφους και παρουσιάζει μια ή και περισσότερες ορατές όψεις.Ιστορικά, η χρήση υπόσκαφων χώρων ως κατοικία ανάγεται στην αρχή της ανθρώπινου πολιτισμού, ως φυσική συνέπεια της ανάγκης προστασίας από τα στοιχεία της φύσης. Αξιοπρόσεκτα δείγματα υπόσκαφων κατοικιών έχουν δημιουργηθεί σε διαφορετικούς γεωγραφικούς χώρους, πολιτισμούς και χρόνους όπως στην Σαντορίνη, στα Μετέωρα, στην Γρανάδα της Ισπανίας, στην Καππαδοκία της Τουρκίας, στην Ματέρα της Ιταλίας, στην Τυνησία και σε άλλα μέρη.
Γιατί να φτιάξω ένα υπόσκαφο κτίριο; Πολλαπλά είναι τα οφέλη μιας τέτοιας κατασκευής, ειδικά στην χώρα μας. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλά μέρη της Ελλάδας συναντούμε υπόσκαφους οικισμούς και αυτό οφείλεται στην ιδιαίτερη μορφολογία του εδάφους της χώρας, όπως είναι οι βραχώδεις εξάρσεις.
Ενδεικτικά κάποια βασικά πλεονεκτήματα είναι: Δεν αναιρεί τίποτα από την ποιότητα του φυσικού τοπίου. Το κτίριο είναι τέλεια εναρμονισμένο με αυτό και η διάταξη του προσανατολίζεται βάση της θέας. Βασικός κανόνας κάθε αρχιτέκτονα είναι η ενσωμάτωση και η εναρμόνιση της κατασκευής στο τοπίο (φυσικό, αστικό κτλ). Δυστυχώς όλοι γύρω μας βλέπουμε ότι όταν αυτό δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη τα αποτελέσματα είναι ολέθρια.
Πλήρη εφαρμογή των βιοκλιματικών αρχών. Στα βιοκλιματικά κτίρια ο σχεδιασμός τους βασίζεται στις αρχές της οικολογίας και της βιωσιμότητας. Ο σκοπός της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής είναι η δημιουργία κτιρίων που έχουν σχεδιαστεί ώστε να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες, χωρίς να προκαλέσουν περιβαλλοντική ζημιά.
Ένα βασικό παράδειγμα είναι ότι το έδαφος διαθέτει σχετικά σταθερές θερμοκρασίες , 12-13 ο C στην Ελλάδα, επομένως η θερμοκρασία του αέρα εντός της κατοικίας είναι σχεδόν σταθερή περίπου στους 20ο C και η ποιότητα του αέρα είναι εξαιρετική. Αυτό επιτυγχάνεται δημιουργώντας περιμετρικούς διάδρομους γύρω από το κτίριο που επιτρέπουν τη διαρκή ανακύκλωση του αέρα και την απαλλαγή του από υγρασία, με αποτέλεσμα τα απαιτούμενα μηχανολογικά μέσα και η αντίστοιχη κατανάλωση ενέργειας να είναι η ελάχιστη.
Αυξημένη προστασία από θόρυβο, σκόνη, ακτινοβολία, ακραία καιρικά φαινόμενα. Επίσης παρέχεται αυξημένη πυροπροστασία. Το κτίριο έχει ελάχιστη έκθεση και με την κατάλληλη επιλογή υλικών και μονώσεων απαιτείται μηδενική συντήρηση.
Ευεργετικές ρυθμίσεις βάση κανονισμών, όπως διπλασιασμό της επιτρεπόμενης δόμησης, με δεδομένο ότι ελαχιστοποιείται το οπτικό και περιβαλλοντικό ίχνος της κατασκευής.
Μπορεί όμως ένα Υπόσκαφο κτίριο να είναι όμορφο; Πολλοί πιστεύουν ότι ένα τέτοιου είδους κτίριο υστερεί σε αισθητική, με δεδομένο ότι κάποιες από τις όψεις του είναι θαμμένες μέσα στο έδαφος. Αυτό σίγουρα δεν ισχύει! Παρακάτω παρουσιάζονται δείγματα ελληνικής και διεθνής αρχιτεκτονικής υπόσκαφων κτιρίων τα οποία θα σας πείσουν:
ΚατοικίαστηνΤήνο/ Kois Associated Architects.
Η κατοικία βρίσκεται σε ένα επικλινές βραχώδες οικόπεδο με νότιο προσανατολισμό και προνομιακή θέα στο Αιγαίο Πέλαγος. Πρόθεση του αρχιτέκτονα ήταν να ενσωματώσει την ένταση του σπιτιού στην υπάρχουσα τοπογραφία και να δημιουργήσει ασαφή όρια μεταξύ του δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος. Την επιφάνεια της κατοικίας επικαλύπτει μια εντυπωσιακή πισίνα υπερχείλισης. Το υδάτινο στοιχείο χάνεται στον ορίζονται καθώς μπλέκεται με το τοπίο της θάλασσας δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό καμουφλάζ με αντικατοπτρισμό του ουρανού. To πρότζεκτ, που ονομάστηκε Mirage, έγινε παγκοσμίως γνωστό μέσα σε λίγες ώρες από την ανάρτηση του σε διεθνές αρχιτεκτονικό περιοδικό. Βραβεύτηκε από το περιοδικό “The Plan”, σε απονομή που έλαβε χώρα στα πλαίσια της 15ης ∆ιεθνούς Έκθεσης Αρχιτεκτονικής – La Biennale di Venezia. Επίσης έλαβε διάκριση από το “American Architecture Prize” στην Αμερική.
Villa Vals/ Christian Müller & Bjarne Mastenbroek , architects, Ελβετία.
Στόχος αποτέλεσε η πλήρης ένταξη της κατοικίας στους πρόποδες βουνού, ώστε να προφυλαχθεί από τα ακραία καιρικά φαινόμενα της περιοχής των Άλπεων στην Ελβετία. Η είσοδος γίνεται από έναν απομακρυσμένο αχυρώνα, μέσω ενός υπόγειου τούνελ που καταλήγει στο εσωτερικό της κατοικίας. Η πρόσοψη του κτιρίου είναι ελαφρώς κεκλιμένη, προσφέροντας πλήρη θέα προς το ορεινό τοπίο της κοιλάδας.Το σπίτι ολοκληρώθηκε το 2009 και αποτελεί αξιοσημείωτο αρχιτεκτονικό δείγμα. Αποτελεί μοναδικό συνδυασμό σύγχρονης ολλανδικής αρχιτεκτονικής και εσωτερικής διακόσμησης.
ΞενοδοχείοKlima / Matteo Thun & Partners ,architects, Bozen, Ιταλία.
Η φιλοσοφία πίσω από τον σχεδιασμό αυτού του ξενοδοχείου ήταν η «Βιωσιμότητα που βασίζεται στην αγάπη και τον σεβασμό στην γη». Αυτό οδήγησε και στην υλοποίηση μιας φιλόξενης υπόσκαφης ξενοδοχειακής εγκατάστασης, τέλεια εναρμονισμένης στο φυσικό τοπίο, με σύγχρονες ανέσεις στο εσωτερικό της. Ο τουρίστας που φιλοξενείται εκεί, βιώνει την πορεία της αειφορίας, δηλαδή της παραγωγής ενός αγαθού από το δάσος με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην μειώνεται, αλλά να βελτιώνεται η παραγωγική ικανότητα και να μην επηρεάζονται οι περιβαλλοντικές σχέσεις του. Είναι αξιοσημείωτο ότι η μονάδα αποτελεί έντονο πόλο έλξης τουριστών που επιθυμούν να έχουν μια τέτοια βιωματική εμπειρία και θέλουν έρθουν κοντά στην φύση.
Αυτά είναι λίγα δείγματα υπόσκαφης αρχιτεκτονικής που μας δίνουν τροφή για σκέψη σε ότι αφορά την σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και την φύση, την αρχιτεκτονική και το φύσικό τοπίο καθώς και την σωστή αξιοποίηση οικοπέδων σε βραχώδεις περιοχές και σε μεγάλο υψόμετρο.
Παρόλο που η εξέλιξη της τεχνολογίας και οι σύγχρονες τάσεις μας ωθούν σε εντυπωσιακές κατασκευές δεν θα πρέπει να υποτιμάμεκαι να αμελούμε το μεγαλείο της φύσης και τις αστείρευτες παροχές αγαθών προς τον άνθρωπο. Ειδικά σήμερα που οι κλιματολογικές συνθήκες του πλανήτη έχουν αλλάξει και απειλούν τον ίδιο τον άνθρωπο.
Η σύγχρονη αρχιτεκτονική είναι πιο αναγκαία από ποτέ και αποτελεί το μέσον διαφύλαξης της μελλοντικής, ποιοτικής μας ύπαρξης!
Αγγελική Μ. Λω.
αρχιτέκτων μηχανικός Δ.Π.Θ.
Πηγή: www.alithia.gr
